ބިދޭސީންނާ ނުލައި ދިވެހީންނަށް އުފާވެރި ހަމަޖެހޭ ދިރިއުޅުމެއް އުޅެވިދާނެ ހެއްޔެވެ؟ ނުވަތަ ނޫން ހެއްޔެވެ؟

ލިޔުނީ: މުޙައްމަދު ޤާސިމް/ އއ. މަތިވެރި

ދިވެހީންނަކީ، ޚާއްޞަކޮށް އަޅުގަނޑުމެންގެ ކާބަފައިންނަކީ، އަމިއްލަ ހަށިގަނޑުން ދާ އޮހޮރުވައިގެން އެ ބައިމީހުންގެ މުހުތާދުތައް ފުއްދަމުން އައިސްފައިވާ މުރާލި ބަޔެކެވެ. އެހެންނަމަވެސް އެއީ މާޒީއެވެ. މިއަދު މި އޮތީ މަންޒަރު ބަދަލުވެފައެވެ. ފަސް ލައްކައެއްހައި މީހުން ދިރިއުޅޭ މި ކުޑަކުޑަ ޖަޒީރާ ގައުމުގައި، އެއްލައްކަ ސާޅީސް ފަސް ހާހަށްވުރެ ގިނަ ބިދޭސީން ދިރިއުޅެމުން ގެންދާކަމީ ކަންބޮޑުވާންޖެހޭ، އެހެންނަމަވެސް ޙަޤީޤަތެވެ. ފަރުދީ ދިރިއުޅުމުގެ އެންމެ އާދައިގެ ކުދިކުދި ކަންކަމުން ފެށިގެން، ގައުމީ ފެންވަރުގައި ހިންގޭ ބޮޑެތި މަޝްރޫޢުތަކުގައި ވެސް، މިއަދު ޙަރަކާތްތެރިވަމުން އަންނަނީ ބިދޭސީންނެވެ. އެހެންނަމަވެސް މި ކަން އިހު އޮތް ފުށަށް އަދިވެސް ޖެހިދާނެއެވެ. އެ އުފާވެރިކަމާއި ހިތްހަމަޖެހުމުގެ ކުލަތަކުން މި ގައުމުގެ އުދަރެސް ފަވާލެވިދާނެއެވެ. ބޭނުންވަނީ ހިތްވަރާއި ކެރުމެވެ. ނުގުޑާ ފަދަ ޢަޒުމަކާއެކު ކުރިމަތިލުމެވެ. ޝައްކެއްވެސް ނެތެވެ. ބިދޭސީންނާ ނުލައި ދިވެހީންނަށް އުފާވެރި ދިރިއުޅުމެއް އަދިވެސް އުޅެވިދާނެއެވެ.

މިއަދު މާލެއާއި ރަށްފުށަށް ނަޒަރު ހިންގައިލާއިރު، ފެންނަ އެންމެ ޢާންމު އެއް މަންޒަރަކީ، ދިވެހީންގެ އަމިއްލަ ގެދޮރުގައި ބިދޭސީން ވަކި ހިއްޕާލައިފައިވާ މަންޒަރެވެ. ތަނަވަސްކަމުގެ ކުޑަވެސް ނިޝާނެއް ހުރި ބަޔަކު ނަމަ، އެ ގޭގައި ކުރަންޖެހޭ އެންމެހައި ކަންތައްތައް ކުރާނީ އަވަށްޓެރި ގައުމަކުން ގެނެސްފައި ހުރި ބިދޭސީއެކެވެ. ދަރީންގެކަންކަމުން ފެށިގެން ގޮސް ގޭތެރޭގެ އެންމެހައި މަސައްކަތްތަކާއި ބޭރުތެރެއިން ޖެހޭ މަސައްކަތްތަކަށް ދާންދެނެވެ. މި ނޫންގޮތެއް މިއަދު ދިވެހީންނަށް ހަމަ ނެތީބާވައެވެ؟ ނޫނެކެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ ދިރިއުޅުމުގެ ހަވާސާއިން ބޭރަށް އެބައިމީހުން ފޮނުވާލައިގެން ވެސް، އަޅުގަނޑުމެންނަށް އުފާވެރި ޙަޔާތެއް ވޭތިކުރެވިދާނެއެވެ. ދަރީންގެ ކަންކަމާއި ގޭތެރޭގެ މަސައްކަތްތަކަށް މަންމަގެ އަތް ފުދޭނެއެވެ. ބޭރުތެރޭގައި ކުރަންޖެހޭ މަސައްކަތްތަކަށް ބައްޕަގެ އަތް ކުފޫހަމަވާނެއެވެ. ފާޑުވެރިކަމުގެ ގޮތުން ބެއްޔަސް، ހަރަކާތްތެރިކަމުގެ ގޮތުން ބެއްޔަސް މާ ބޮޑަށް ޤާބިލުވާނެއެވެ. މި އުފާވެރި މަންޒަރު މިއަދުވެސް ދިވެހި މުޖުތަމަޢުން ނުފެނެއެކޭ ނުދެންނެވޭނެއެވެ. ގޭތެރޭގެ މަސައްކަތްތައް ކުރަމުން ދަރީންގެ ޒިންމާ ފުރިހަމައަށް އަދާކުރާ މައިންބަފައިން އުޅެއެވެ. ކެއްކުމާއި ގޭތެރެ ސާފުކުރުމާއި ދޮވެ އިސްތިރިކުރުން ފަދަ އެންމެހައި ކަންކަން އަމިއްލަ އަތުން ކޮށްގެން އުޅޭ އަންހެނުން ފެނެއެވެ. އެ ފަދަ ގޭގެއިން ފެންނަ އުފާވެރިކަން މާ ބޮޑެވެ. ވީއިރު މުޅި މުޖުތަމަޢު މި ގޮތަށް ބައްޓަން ނުކުރެވޭންވީ ސަބަބެއް ނެތެވެ. އެހެންކަމުން ބިދޭސީމީހާއަށް ގޭގެ ހަތަރުފާރުގެ ތެރެއިން ޖާގަ ނުދީ ވެސް، އެ ގެއަށް އުފާވެރިކަމާއި ފާގަތިކަން ގެނެވިދާނެކަމީ ޝައްކެއް އޮތް ކަމެއް ނޫނެވެ.

ރާއްޖޭގެ ތަޢުލީމީ މުވައްސަސާތަކަށް ނަޒަރުހިންގައިލާއިރު، އެ ތަންތަނުގައި ބިދޭސީންގެ ނިސްބަތް އަދިވެސް މަދެއް ނޫނެވެ. ނާޒިރުން، އިސް މުދައްރިސުން، މުދައްރިސުން، މަސައްކަތު މީހުން، މިހެން ގޮސް ކިޔާނެކަމެއް ނެތެވެ. ހުރިހައި ފެންވަރެއްގެ މަޤާމުތަކުގައި ވެސް އެ ބައިމީހުންގެ އާރާއި ބާރު އޮވެއެވެ. އެކަމުގެ ސަބަބުން، ދަރިވަރުންނަށް ކުރާ ނޭދެވޭ އަސަރު ކުޑައެއް ނޫނެވެ. އާދަކާދައާއި ސަޤާފަތް މަސްހުނިވެ، އަޚުލާޤަށް ނޭދެވޭ އަސަރު ކުރަނީއެވެ. ޢަޤީދާ ބަލިކަށި ވަނީއެވެ. 2017 ވަނަ އަހަރުގެ ތަފާސްހިސާބުތަކުން ދައްކާގޮތުގައި، ދިވެހިރާއްޖޭގެ މަދަރުސާ ތަކުގައި 9242 މުދައްރިސުން ވަޒީފާއަދާކުރާއިރު، އޭގެތެރެއިން %23.44 މުދައްރިސުންނަކީ ބިދޭސީންނެވެ. ނިސްބަތުން ބަލާއިރު މިއީ ބޮޑު އަދަދެކެވެ. ފަށާތަޢުލީމުގެ މަދަރުސާތަކުގައި 591 ބިދޭސީ މުދައްރިސުން ވަޒީފާ އަދާކުރާއިރު، ސާނަވީއާއި މަތީ ސާނަވީ މަދަރުސާތަކުގައި 1544 ބިދޭސީ މުދައްރިސުން މަސައްކަތްކުރެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް އުފަލަކީ، މިއަދު ރާއްޖޭގެ އެއްވެސް ޕްރީ ސްކޫލެއްގައި ބިދޭސީ ޓީޗަރަކު މަސައްކަތެއް ނުކުރާކަމެވެ. އެހެންކަމުން، މި ޢަދަދުތައް ސުމަކަށް ދަށް ނުކުރެވޭންވީ ސަބަބެއް އެބަ އޮތްތޯއެވެ؟ ޝައްކެއްނެތެވެ. އަދުގެ ތަޢުލީމީ ޖީލަށް ނުހަނު ފަސޭހަކަމާއެކު މިކަން ކުރެވިދާނެއެވެ. އެކަމަށް ޓަކައި، މަދަރުސާތަކުގެ އެކިއެކި މަޤާމުތައް ފުރާނެ، ދިވެހި ލޭ ހިނގާ، ދިވެހި ދަރީން ތަމްރީނުކޮށްގެން، މަޤާމުތަކަށް ނެރެންވީއެވެ. ނަތީޖާއަކަށްވާނީ، ކިޔެވުމުގެ މާޙައުލަށް އުފާވެރިކަމާއި ބަހާރުގެ އާރޯ ފެހިކަން ލިބިގެންދިޔުމެވެ. އެހެންކަމުން ދިވެހި ދަރީންގެ ހިތްވަރެއް ހުރި ނަމަ، ބިދޭސީންނާ ނުލައި އިސްކޫލް މަދަރުސާތައް ހިންގައި، ތައުލީމީ ނިޒާމަށް އުފާވެރިކަން ގެނެވިދާނެއެވެ.

މާލޭގެ ހަސްފަތާލުތަކާއި ކުލިނިކުތަކާއި ބޭސްފިހާރަތަކުގެ އިތުރުން، އަތޮޅުތެރޭގައި ހުރި މި ފަދަ ތަންތަނުން ވެސް، ޚިދުމަތް ފޯރުވައި ދިނުމުގައި މިއަދު ބިދޭސީންގެ ދައުރު ކުޑައެއް ނޫނެވެ. ރާއްޖޭގެ ޞިއްޙީ ދާއިރާގައި ހަރަކާތްތެރިވާ މީހުންގެ %60 އަކީ ބިދޭސީންކަމަށްވާއިރު، ޞިއްޙީ ޚިދުމަތް ހޯދުމަށް ޓަކައި، ބިދޭސީންނާ ކުރިމަތިނުލައި ދިވެހީނަށް ފަރުޖެއްސޭކަށް ނޯވެއެވެ. އޭގެ ސަބަބުން އެންމެ ހިތްހަމަޖެހޭ ގޮތަށް ޚިދުމަތް ނުލިބޭ ފަހަރު އަންނަނީ މަދެއްކޮށެއް ނޫނެވެ. ތިމާގެ ހަށިގަނޑުގައި އަޅާވޭނާއި ކެކުޅުން، ޑަކުޓަރަށް ބުނެދިނުމަށް މެދުވެރިއެއްގެ ބޭނުން ހިފަންޖެހުމުން، އެންމެ ރަނގަޅަށް ބަލިހާލަތު ބުނެއެއް ނުދެވެއެވެ. ނަރުސް ދެއްކި ވާހަކަ ފުރިހަމައަށް ފަހުމެއް ނުވެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް މި ފަދަ މަޤާމުތަކަށް އަންނަ ދިވެހީންގެ އަދަދު އެއް ދުވަހުން އަނެއް ދުވަހަށް އިތުރުކުރެވިއްޖެ ނަމަ، ޚިދުމަތް ހޯދާ ފަރާތްތަކަށް ހިތްހަމަޖެހުމާއި އުފާވެރިކަން ލިބިގެންދާނޭކަން ކަށަވަރެވެ. މިއަދު ކޮންމެވެސް މިންވަރަކަށް އެ އުފާވެރި މަންޒަރު ފެންނަމުން ވެސް އެބަ އާދެއެވެ. ދިވެހި ޑަކުޓަރުންނާއި ނަރުހުން އެއްދުވަހުން އަނެއް ދުވަހަށް އިތުރުވެ، ބިދޭސީ ޑަކުޓަރުންނާއި ނަރުހުންގެ އަދަދު ދަށަށް ދާ މަންޒަރަކީ ފެންނަ ހުވަފެނެއް ނޫނެވެ. ޙަޤީޤަތެވެ. އެހެންކަމުން އަދުގެ ކިޔަވާކުދީން، މި ކަމަށް ދޭ ސަމާލުކަން މިހާރަށްވުރެ ވެސް އިތުރުކޮށް، ހިތްވަރާއެކު މަސައްކަތް ކޮށްފި ނަމަ، ބިދޭސީންނާ ނުލައި ދިވެހި ރާއްޖޭގެ ޞިއްޙީ ދާއިރާއަށް އުފާވެރިކަން ގެނެވޭނެއެވެ.

މިއަދު ހޮޓާ ކެފޭ ރެސްޓޯރެންޓު ފަދަ ތަނަކަށް އެއްޗެއް ކައިލަން، ނުވަތަ ބޮއިލަން ވަންނަ މީހާއަށް ގިނަ ފަހަރަށް މަރުހަބާ ކިޔަނީ، އަވަށްޓެރި ކޮންމެވެސް ގައުމަކުން ގެނެސްފައިވާ ބިދޭސީއެކެވެ. އެފަދަ ތަނަކަށް ވަދެއްޖެ ނަމަ، ބޮޑު ކައްކާއިން ފެށިގެން ވޭޓަރާ ހަމައަށް ވެސް ފެންނާނީ، އަވަށްޓެރި ޤައުމުތަކުން އެތެރެކޮށްފައިވާ ބިދޭސީންނެވެ. ނާތަހުޒީބު ޚިދުމަތަކުން ހިތް ފުރާލައިގެން، ރަހައަކުން ރަހައެއްނުލާ ކެއުމަކުން ބަނޑު ހަމަޖައްސާލައިގެން ނިކުންނަ ގިނަ މީހުން ދަނީ ކުދި ކިޔަމުންނެވެ. ތަނުގެ ސާފުތާހިރުކަން ކުޑަވީމައެވެ. ލިބުނު ޚިދުމަތް ކަމުނުދިޔައީމައެވެ. އެހެންނަމަވެސް މި ހާލަތު އަދިވެސް ބަދަލުކޮށް ލެވިދާނެއެވެ. ކުރިއެކޭ އެއްފަދައިން، ދިވެހިންގެ އަތްތައް މި މަސައްކަތްތަކުގައި ޝާމިލު ކުރަންވީއެވެ. ބޭނުންވަނީ ކެރުމާއި ހިތްވަރެވެ. މިއަދުގެ މުޖުތަމަޢުން މިކަން ކޮންމެވެސް މިންވަރަކަށް މިއަދު ފެންނާން ވެސް ފަށައިފިއެވެ. ބައެއް ހޮޓާތަކާއި ރެސްޓޯރެންޓުތަކާއި ކެފޭ ތަކުގައި ދިވެހީން ހަރަކާތްތެރިވާން ފަށައިފިއެވެ. ވޭޓަރުންގެ ގޮތުގައެވެ. ކައްކާއިންގެ ގޮތުގައެވެ. ބަލަހައްޓާ މީހުންގެ ގޮތުގައެވެ. މި ކަންކަމަކަށް މީހަކު މަލާމާތެއް ނުކުރެއެވެ. ކުރަނީ ތަޢުރީފެވެ. ވަނީ އުފަލެވެ. ސާފުތާހިރުކަން ބޮޑުވީމައެވެ. ކާތަކެތީގެ ޙަޤީޤީ ދިވެހި ރަހަ ތަޖުރިބާކޮށްލުމުގެ ފުރުސަތު ލިބޭތީއެވެ. އަމިއްލަ ޤައުމުން ހޯދޭ ޚިދުމަތެއްކަމުގެ ފުރިހަމަ އިޙުސާސް ކުރެވޭތީއެވެ. އެހެންކަމުން ކާބޯތަކެތީގެ ޚިދުމަތް ފޯރުކޮށްދޭ ހުރިހައި ތަނެއް، މި ފަދައިން ދޭސީންގެ އަތްމައްޗަށް ގެނެވިއްޖެ ނަމަ، ޚިދުމަތް ހޯދާ ދިވެހީނަށް ލިބިގެންދާނީ، ހީވެސް ނުކުރާ ފަދަ ބޮޑު ހިތްހަމަޖެހުމަކާއި އުފަލެއްކަން ކަށަވަރެވެ.

އިމާރާތްކުރުމުގެ މަސައްކަތަކީ ހަމަ އެކަނި ބިދޭސީންނަށް ޚާއްޞަކުރެވިފައިވާ މަސައްކަތެކޭ ހީވާ ދަރަޖައަށް މިއަދު އެ މަސައްކަތަށް ބިދޭސީން އަތްގަދަކޮށްފިއެވެ. ގޮނގުރިޓުކުރުމާއި ރޭނުމާއި ސިމެންތިޖެހުމާއި ތަށިމުށިޖެހުން ފަދަ އެންމެހައި ކަންކަމަކީ ބިދޭސީ އަތްތަކަށް ޚާއްޞަ މަސައްކަތްތަކަށްވެ ނިމިއްޖެއެވެ. މި ކަމުގެ އެންމެ ފުނަށް ފީނާލުމުން ފެންނަނީ، ހިތަށް މާ ފަސޭހަ މަންޒަރެއް ނޫނެވެ. މި ފަދަ މަސައްކަތްތައް ކުރާން އުޅޭ ގިނަ ބިދޭސީންނަށް އެންމެ ފުރިހަމައަށް މި މަސައްކަތްތަކެއް ނޭނގެއެވެ. މަސައްކަތަށް މަކަރު ހެދުމާއި ފަރުވާ ކުޑަކުރުން އޮންނަނީ އިންތިހާގައެވެ. އިސްރާފުގެ ބައި އަތް ނުފޯރާ ފަށުގައެވެ. އެހެންނަމަވެސް ދިވެހީން މި މަސައްކަތާ ހަވާލުވެއްޖެ ނަމަ، މާ ރަނގަޅަށް، މާ ފުރިހަމައަށް މި މަސައްކަތްތައް ކުރެވޭނެކަމީ ޝައްކެއް އޮތްކަމެއް ނޫނެވެ. އެކަމުގެ ހެކިތައް މި މުޖުތަމަޢުން މިހާރުވެސް ފެންނާން އެބަހުއްޓެވެ. ބިދޭސީމީހާގެ އަތުގައި އޮތް ހަނދި، ނޫނީ ރޮންދާގައި ދިވެހި އަތަކުން ހިފައިފި ނަމަ، މަސައްކަތް އަވަސްވެ، ނަލަކަން އެތައް ގުނައަކަށް އިތުރުވެގެން ދާކަމީ ޙަޤީޤަތެވެ. ބިދޭސީމީހާ 10 ބަސްތާ ސިމެންތި ޚަރަދުކޮށްގެން ދެ ދުވަހުން، އެހައިމެ ކަސްކޮށް ޖަހާ ސިމެންތި، ދޭސީމީހާ 5 ބަސްތާއިން، އެއް ދުވަސްތެރޭ، ފާޑުވެރިކަމާއެކު ޖަހައި ނިންމާލައެވެ. އެހެންކަމުން ބިދޭސީންގެ ބަދަލުގައި ދިވެހީން އިމާރާތްކުމުގެ މަސައްކަތާ ހަވާލުވެއްޖެ ނަމަ، މި ދާއިރާގައި ހަރަކާތްތެރިވާ ފަރާތްތަކަށް ލިބޭ ހިތްހަމަޖެހުމާއި އުފާވެރިކަން މާ ބޮޑުވެގެންދާނެއެވެ.

ޝައްކެއްނެތެވެ! ބިދޭސީންނާ ނުލައި، ދިވެހީންނަށް މާ އުފަލުގައި، މާ އަރާމުގައި ދިރިއުޅެވިދާނެއެވެ. ގޭތެރޭގެ މަސައްކަތްތައް ބިދޭސީއަކު ލައްވައި ކުރުވައިގެން ހިތް ނުތަނަވަސް ކުރުވުމަށްވުރެ، އަމިއްލަ އަތުން އެ ކަންކަން ކޮށްލުމުން ލިބޭ އުފަލާއި ހިތްހަމަޖެހުން މާ ބޮޑުވާނެއެވެ. ތަޢުލީމީ މުވައްސަސާތައް ބިދޭސީންގެ ހާއްޔަކަށް ނުހަދައި، އެ ދާއިރާގެ ހުރިހައި ގޮޅިތަކެއްގައި ދިވެހި ކުލަތައް ޖައްސައިލެވިއްޖެ ނަމަ،  ދަރިވަރުންގެ ހާލާއި މުސްތަޤުބަލަށް ކުރާނެ ފައިދާ ގުނަވެގެންދާނެއެވެ. ޞިއްޙީ ޚިދުމަތް ލިބިގަތުމަށް ޓަކައި ބިދޭސީންގެ ގާތަށް ގޮސް ވާނުވާ ނޭނގި އެނބުރި އައުމަށްވުރެ، ދިވެހި ޑަކުޓަރުންނަށް ދައްކައިލެވިއްޖެ ނަމަ، ބަލިމީހާއަށް ލިބޭނެ އުފާވެރިކަން ބޮޑުވާނެއެވެ. ހޮޓާ ރެސްޓޯރެންޓުތަކުން ބިދޭސީ ރަހަތައް ކަނޑުވައިލައި، ދިވެހި ދަރީންގެ ދިވެހި ރަހަތައް ލިބޭން ފެށުމުން، ޚިދުމަތް ހޯދާ ފަރާތްތަކުގެ ހިތަށް ލިބޭނެ ފިނިކަން ބޮޑުވާނެއެވެ. ޢިމާރާތްކުރުމުގެ މަސައްކަތްތަކުން ބިދޭސީންގެ ބާރު ކަނޑުވާލައި، ދޭސީ އަތްތައް ޝާމިލުކުރެވުމުން، މަސައްކަތްކުރުވާ ފަރާތްތަކަށް ލިބޭނެ ނަފާ އިތުރުވާނެއެވެ. އެހެންކަމުން މި އެންމެހައި ކަންކަމަކަށް ބަލާއިރު، ބިދޭސީންނާ ނުލައި ދިވެހީންނަށް މާ އުފާވެރި މާ ހަމަޖެހޭ ދިރިއުޅުމެއް އުޅެވިދާނޭކަމީ ޝައްކެއްނެތި ޔަޤީންވާ ކަމެކެވެ.

Readers Comments (67)

  1. salhi

    Reply
  2. Aw, this was an exceptionally nice post. Taking the time and actual effort to make a good article… but what can I say… I hesitate a lot and never manage to get anything done.|

    Reply
  3. Incredible! This blog looks exactly like my old one!
    It’s on a totally different subject but it has pretty much
    the same layout and design. Wonderful choice of colors!

    Reply
  4. Hi, just wanted to tell you, I liked this post.
    It was practical. Keep on posting!

    my webpage; Green Leaf CBD

    Reply
  5. Hello.This article was really remarkable, particularly since I was investigating for
    thoughts on this topic last Sunday.

    my website Green Leaf Healing CBD Reviews

    Reply
  6. When some one searches for his necessary thing, therefore
    he/she wants to be available that in detail, so that thing is maintained over
    here.

    Reply
  7. Hey there! I could have sworn I’ve been to this site before but
    after browsing through some of the post I realized it’s new to me.
    Nonetheless, I’m definitely glad I found it and I’ll be book-marking and checking
    back frequently!

    Reply
  8. If you are going for finest contents like I do, simply visit this web site daily as it provides quality contents,
    thanks

    Reply
  9. This paragraph is in fact a fastidious one it helps new internet users,
    who are wishing for blogging.

    Reply
  10. Hmm is anyone else having problems with the pictures on this blog
    loading? I’m trying to find out if its a problem on my end or if it’s the blog.
    Any feedback would be greatly appreciated.

    Reply
  11. Nicely put, Thank you!
    Best Essay writing
    buy essay paoer online https://ordertermpaperonline.com/

    Reply
  12. Everyone loves it when individuals come together and share views.
    Great website, keep it up!

    Reply
  13. I’m really enjoying the design and layout of your site.
    It’s a very easy on the eyes which makes it much more enjoyable for me to come here and visit more often. Did you hire out a developer to create your theme?
    Excellent work!

    Reply
  14. This is my first time pay a visit at here and i am genuinely impressed to read
    all at alone place.

    Reply
  15. Amazing a good deal off helpful material.
    Best Essay writing
    cheap essay writing service https://writemyessaybest.com/

    Reply
  16. Excellent web site you have here.. It’s hard to find quality writing like yours these days.
    I really appreciate individuals like you! Take care!!

    Reply
  17. Heya! I’m at work surfing around your blog from my new iphone!
    Just wanted to say I love reading your blog and look
    forward to all your posts! Keep up the outstanding work!

    Reply
  18. I’ve been exploring for a little for any high-quality articles or blog posts
    on this sort of house . Exploring in Yahoo I ultimately
    stumbled upon this site. Studying this info So i am happy to express that I’ve a very excellent
    uncanny feeling I came upon just what I needed. I such a
    lot undoubtedly will make sure to do not omit this web site and
    give it a glance regularly.

    Reply
  19. I love what you guys are usually up too. This type of
    clever work and reporting! Keep up the superb works guys I’ve added you guys Back to Calendar blogroll.

    Reply
  20. I am in fact happy to glance at this web site posts which contains
    tons of useful facts, thanks for providing these data.

    Reply
  21. What’s up, its fastidious paragraph on the topic
    of media print, we all be aware of media is a great source
    of information.

    Reply
  22. Post writing is also a excitement, if you know after that you can write otherwise it is complex to
    write.

    Reply
  23. Nicely put. Cheers.
    Best Essay writing
    buy essay online for cheap https://admissionessaywritingservice.com

    Reply
  24. I simply couldn’t leave your web site prior to suggesting that
    I extremely loved the standard information an individual supply for your visitors?
    Is gonna be again frequently to check up on new posts

    Reply
  25. Actually no matter if someone doesn’t understand afterward
    its up to other users that they will assist, so here it takes place.

    Also visit my webpage: XPro Drone Reviews

    Reply
  26. Exceptional post but I was wanting to know if you could write a litte more on this subject?

    I’d be very grateful if you could elaborate a little bit more.

    Thank you!

    Reply
  27. I was suggested this website by my cousin. I’m not sure whether this post is written by him as no one else know
    such detailed about my difficulty. You are incredible!
    Thanks!

    Reply
  28. Great delivery. Solid arguments. Keep up the great effort.

    Reply
  29. Excellent pieces. Keep writing such kind of information on your
    blog. Im really impressed by your site.
    Hi there, You’ve done an excellent job. I will certainly digg it and for my
    part suggest to my friends. I am confident they’ll be benefited from this site.

    Reply
  30. It’s very effortless to find out any matter on web as compared
    to books, as I found this piece of writing at this web site.

    Reply
  31. I like this weblog it’s a master piece! Glad I found this on google.

    my web blog – New Glo Hair Reviews

    Reply
  32. This is nicely said. .
    Best Essay writing
    buy ssay online reviews https://buyessayonlinereviews.com/

    Reply
  33. I know this web page provides quality dependent articles or IsoVerge Ketogenic Reviews and extra data, is there any other web
    site which gives these things in quality?

    Reply
  34. Hey! Do you know if they make any plugins to safeguard against hackers?
    I’m kinda paranoid about losing everything I’ve worked hard on. Any tips?

    Reply
  35. It’s going to be end of mine day, but before ending
    I am reading this great article to improve my know-how.

    Also visit my web site – Sheer Spark Keto Boost

    Reply
  36. Excellent goods from you, man. I have bear in mind your
    stuff previous to and you’re simply too
    fantastic. I actually like what you’ve bought right here, certainly like what you are saying and the way wherein you assert it.

    You’re making it enjoyable and you continue to care for to keep it
    smart. I can’t wait to learn far more from you.
    That is really a terrific web site.

    Reply
  37. Right here is the perfect site for everyone who hopes to
    find out about this topic. You realize so much its almost
    hard to argue with you (not that I really would want to…HaHa).
    You certainly put a brand new spin on a subject
    that’s been written about for a long time. Great stuff, just excellent!

    my page :: DivaTrim Keto

    Reply
  38. Cheers, I enjoy this!
    Best Essay writing
    paper writing service https://termpaperwriterservice.com

    Reply
  39. What a data of un-ambiguity and preserveness of precious knowledge concerning unexpected feelings.

    Reply
  40. This paragraph offers clear idea in support
    of the new people of blogging, that genuinely how to do running a blog.

    Reply
  41. Thanks in support of sharing such a good thinking, article is
    fastidious, thats why i have read it completely

    Reply
  42. It is perfect time to make some plans for the future and it’s time to be happy.
    I’ve read this post and if I could I desire to suggest you few interesting things or tips.
    Maybe you can write next articles referring to this article.
    I desire to read even more things about it!

    Reply
  43. Hi there would you mind sharing which blog platform you’re working with?
    I’m going to start my own blog soon but I’m having a difficult time making a decision between BlogEngine/Wordpress/B2evolution and
    Drupal. The reason I ask is because your layout seems different then most blogs and I’m looking
    for something completely unique. P.S Apologies for being
    off-topic but I had to ask!

    my website – IsoVerge Ketogenic Blend

    Reply
  44. Very great post. I just stumbled upon your
    weblog and wanted to mention that I have really enjoyed
    browsing your weblog posts. After all I will be subscribing for your feed and I’m
    hoping you write once more soon!

    Reply
  45. Oh my goodness! Impressive article dude! Many thanks, However I am
    encountering issues with your RSS. I don’t know
    why I can’t join it. Is there anybody getting similar RSS issues?
    Anyone that knows the answer can you kindly respond? Thanks!!

    Reply
  46. Hi, i think that i saw you visited my website so i came to “return the favor”.I am attempting to find things to improve
    my website!I suppose its ok to use a few of your ideas!!

    Reply
  47. Hey outstanding website! Does running a blog such as this
    take a massive amount work? I’ve no understanding of
    computer programming however I had been hoping to
    start my own blog in the near future. Anyways, if you have any suggestions or tips for new blog owners please share.
    I know this is off topic however I simply needed to ask.
    Thanks a lot!

    Reply
  48. Thanks for your marvelous posting! I truly enjoyed reading it, you will be a great author.I will remember to bookmark your blog and definitely
    will come back from now on. I want to encourage you continue your great writing, have a nice day!

    Stop by my blog post … Male Max 100 Male Enhancement Review

    Reply
  49. Nice post. I used to be checking constantly this blog and I
    am impressed! Extremely helpful information specifically the closing section :
    ) I deal with such information a lot. I used to be looking for this particular info for a long time.
    Thanks and best of luck.

    Reply
  50. Pretty nice post. I just stumbled upon your weblog and wished to
    say that I’ve truly enjoyed surfing around your blog posts.

    After all I will be subscribing to your rss feed and I hope you write again very soon!

    Look into my web-site … Pearlay Cream

    Reply
  51. Thanks for finally talking about > ބިދޭސީންނާ ނުލައި ދިވެހީންނަށް އުފާވެރި
    ހަމަޖެހޭ ދިރިއުޅުމެއް އުޅެވިދާނެ ހެއްޔެވެ؟ ނުވަތަ
    ނޫން ހެއްޔެވެ؟ – Mohamed Gasim < Liked it!

    Feel free to surf to my blog post; Infinite Force XL Ingredients

    Reply
  52. It’s very straightforward to find out any topic on web as compared to textbooks, as I found this post at this website.

    Reply
  53. Every weekend i used to pay a visit this web page, for the reason that i want enjoyment, for the reason that this this
    web site conations genuinely pleasant funny data too.

    Reply
  54. Thanks on your marvelous posting! I actually enjoyed reading it, you will be a great author.
    I will ensure that I bookmark your blog and will often come back sometime soon. I want to encourage one to continue your great work,
    have a nice holiday weekend!

    Reply
  55. Really nice style and wonderful subject material, nothing at all
    else we need :D.

    Also visit my web page: InstaHard ED Pills

    Reply
  56. I do not even know the way I ended up here, but I thought this put up was once great.
    I do not understand who you are however definitely you’re
    going to a famous blogger if you are not already.
    Cheers!

    My site – Bio Melt Pro Review

    Reply
  57. I got this site from my friend who shared with me on the topic of this
    web page and now this time I am visiting this website
    and reading very informative articles here.

    Reply
  58. I truly love your site.. Very nice colors & theme.
    Did you make this website yourself? Please reply back as I?m
    attempting to create my very own site and want to find out where you got this from or
    just what the theme is named. Kudos!

    Here is my web page; TF Keto Pills

    Reply
  59. As I web-site possessor I believe the content material here is rattling magnificent , appreciate it for your efforts.

    You should keep it up forever! Best of luck.

    Also visit my blog post – Swiss Brain

    Reply
  60. Thank you for another great post. Where else may anybody get that type of info in such an ideal method of writing?
    I’ve a presentation next week, and I’m at the search for such info.

    Check out my web site – DivaTrim Review

    Reply
  61. Greetings! Very helpful advice within this post! It’s
    the little changes that produce the largest changes. Thanks for sharing!

    Also visit my homepage; Dango Earbuds Reviews

    Reply
  62. Super-Duper blog! I am loving it!! Will be back later to read some more.
    I am taking your feeds also

    Feel free to surf to my web site :: Self Cam Pro Reviews

    Reply
  63. I’m no longer sure where you are getting your information, but great topic.

    I needs to spend a while studying much more or working out more.

    Thanks for excellent information I used to be looking for this info for my mission.

    Reply
  64. Saved as a favorite, I like your website!|

    Reply
  65. It is appropriate time to make a few plans for the longer term and it’s time to be happy. I’ve learn this submit and if I may I want to recommend you some interesting things or advice. Maybe you could write subsequent articles referring to this article. I want to learn more things about it!|

    Reply
  66. If you wish for to increase your know-how only keep visiting this site and be updated with the hottest gossip posted here.|

    Reply

ޚިޔާލު